Allereerst, voor het er weer bij inschiet:

Iedereen bedankt voor de vele reacties en mails nav de berichten rond mijn oor en het vertrek van Judith naar huis. Het doet me goed dat iedereen zo meeleeft. Mijn oor doet het inmiddels weer prima, dankzij het doktersbezoek en de medicatie. Een controle was wel gewenst, maar vanwege ons vliegtuig naar Azie was dit niet mogelijk. Nu maar gewoon goed in de gaten houden en hopen dat het rustig blijft. Ondanks dat het vertrek van Judith lastig en verdrietig is (vooral voor haarzelf) is de omschakeling naar alleen reizen niet heel moeilijk. Ik voel me goed en relaxed en heb geen zorgen. Mede ook dankzij Laos, zijn bewoners, de zon, andere toeristen en de dingen die ik weer mee maak.

Het is hier prachtig. Azie zoals ik hoopte en in Thailand nog niet had gezien. Zodra ik de grens overging was het raak. In een minibus over een beroerde vrijwel ongeasfalteerde weg met teveel mensen en een halve dierentuin; onder de stoel een haan die in m'n teen bijt (ik schrik me rot want had 'em nog niet gezien), een puppie, een illegale schildpad, een aantal kuikens van kippen/eenden/overig en een enorme zak met enorme slangen die enorm levend waren. Met Lu als mijn buurman. Een intelligente jongen uit Laos die zichzelf Engels had geleerd (en nog vrij goed ook) en die veel weet van zijn land en ook van de rest van de wereld. Ik heb de hele weg (mits het geluid van de bus het toeliet) met hem zitten praten, ook over 'belangrijkere' zaken als politiek en het toerisme (wat hier op enkele plekken hysterische vormen aanneemt).

Maar de meest indrukwekkende ervaring in Laos en zelfs 1 van de indrukwekkendste tijdens deze reis was tijdens een trek in het noord-westen van Laos, tegen de Chinese-Birmese grens. De groep (totaal 10 man) was leuk, de jungle waar de trek doorheen ging helaas meer een bos dan een jungle en de overnachting zouden we hebben in een dorp van het Lahu-volk. Vlak voor het binnengaan in dit dorp, we konden de puntjes van een paar dakjes al zien, hield onze gids ons staande. Hij vertelde dat het dorp nog maar weinig bezocht was door toeristen. Hun agentschap had de eerste contacten nog maar kort geleden gelegd en hijzelf was er ook nog maar 1 keer geweest. Ze spraken uiteraard geen Engels, maar ook geen Lao, dus ook onze gids kon niet met hun communiceren. Hij vertelde ons hoe we het dorp moesten binnen komen en hoe we hen moesten groeten. Dat we de fotocamera's even in onze zakken moesten laten. Dat foto's maken van het dorp (de huizen enzo) geen probleem was, maar dat de mensen het wel vervelend konden vinden en dat we ze dat dus moesten vragen. Het was belangrijk (uiteraard leek mij) om geen negatieve indruk wilde achterlaten.

Ik kon me haast niet voorstellen dat de situatie zo zou zijn als de gids zei. Ondanks dat het een erg fijne en eerlijke jongen was, ging ik ervan uit dat hij ons bezoek vooral spannend wilde maken. Dat was 'em gelukt.Goed, daar gingen we dan.

We lopen de heuvel op, en lopen langs de eerste huizen. Een paar kinderen staan bij hun huis. Er gaan deuren open en er komen meer kinderen naar buiten. Al gauw volgen de vrouwen, jonge moeders, rimpelige oma's. In groepjes staan ze ons aan te staren. Het is stil. Zij staren. En wij staren. Onze gids gaat praten met de belangrijkste dorpsbewoners, wij blijven hulpeloos achter. Verloren staan we in het stof, tussen een paar huizen aan de rand van het piepkleine dorp. Het bevindt zich op een berg en het uitzicht op het enorme bos op de heuvels is prachtig. Maar daar is niemand mee bezig. De kinderen en vrouwen (de mannen zijn aan het werk op de rijstvelden) komen onze kant op. Langzaam, afwachtend, verlegen, schuchter zelfs. Ze staan bij elkaar en staren. Allemaal en continu. Er wordt niks gezegd. Wij kijken ook, lachen maar een beetje, weten ons geen houding te geven. Omdat iedereen elkaar goed wil bekijken worden er op een natuurlijke manier 2 rijen gevormd. Ik merk dit pas op als dat al gebeurd is. Een gat ertussen in. Nauwelijks 3 meter. Alleen letterlijk, want het voelt als een lichtjaar. Ik bekijk hun gezichten, hun blik is een combinatie van niets en ernstig. Een lichte frons in het voorhoofd. De hele rij gaan ze af en weer terug. Jonge vrouwen hebben grote baby's vast. Het moeten de moeders zijn want 1 geeft haar baby de borst terwijl ze rustig door staart. ik schat ze maximaal 16-17 jaar. De baby's zijn al meerdere maanden oud. Sommigen vrouwen hebben hun lange zwarte haar op een vreemde manier voor op het hoofd geknoopt. Een kam erin met gekleurde ponponnetjes eraan. De kinderen lopen op blote voeten. Door het stof lijken ze van steen. Het haar piekerig, hier en daar een snotneus en een hoed gemaakt van bananenblad. Zo staan we minuten. In stilte. Een rij 'falang' (langneuzen), 3 meter niets, een rij Lahu.

Dan pakt 1 van ons een camera en laat hem aan de groep zien. Ze probeert duidelijk te maken of het OK is. De vrouwen kijken. Een paar minime knikjes en een gezichtsuitdrukking die het prima lijkt te vinden, een enkeling draait zich om. Ze zet haar camera aan en maakt foto's. Al gauw volgen er meer van onze groep. Ik wacht. Ik weet niet wat ik hiervan vindt. Ik zie onze rij, de ogen gericht op de LCD-schermpjes, de lenzen gericht op de Lahu. Is dit OK? Net waren we nog beiden de bezoekers in de dierentuin. Nu, met de camera's, worden de Lahu beestjes en wij blijven de bezoekers. Of niet? Is dit mijn westerse denken die hier iets van vindt? Want misschien vinden de Lahu-mensen wel niets. Hoe vaak hebben zij een camera gezien? Voelen ze zich onprettig?Het lijkt van niet. Ze staren. Maar dat hoeft niks te zeggen. Tuurlijk staren ze. Als je in je hele leven nauwelijks een blanke hebt gezien, dan staar je. Mijn gedachten schieten alle kanten rond, ik word er bijna misselijk van. En ondertussen wil ik ook foto's maken. Deze mensen vastleggen, dit moment. Ik herinner mij dat ik tijdens de vorige reis aan China ook een paar keer foto's wilde maken van een bijzondere stam die foto's duidelijk lastig vonden. Maar dat het vaak enorm hielp als je de foto liet zien (lang leve digitaal). Terwijl ik een foto maak van een aardig uitziende vrouw om deze vervolgens te laten zien, die ik een paar meter verder ook een arm uit de rij komen, met het LCD-scherm gericht op de Lahu. Ze kijken van een afstandje, zien dan dat ze naar zichzelf kijken, komen dichterbij en lachen klein. Het ijs is een beetje gebroken. Het gat van 3 meter is kleiner geworden. Alle dorpsbewoners dringen zich voor de camera's. Iedereen wil alle foto's van elke camera zien, het liefst vaker dan 1 keer. Gedurende de middag breekt het ijs steeds iets verder. Mijn 'point-it-boekje' wordt bekeken. Het staat vol met fotootjes. Een bladzij met allemaal soorten groenten en vis, foto's van verschillende voertuigen, bedden, dieren, etc etc. Gemaakt om te communiceren als je elkaars taal niet spreekt. Van communiceren is nog geen sprake; een groep Lahu staat dicht om me heen, ze duwen elkaar aan de kant om ook te kunnen kijken, ze grissen het uit mijn handen, bekijken elke bladzij aandachtig. Praten heftig met elkaar over de verschillende onderwerpen die ze tegen komen. Bekijken het nog een keer. Wijzen elkaar dingen aan. Ik wurm me even uit het bos van lijven. Een groepje hoofden over een piepklein boekje. Toen ik hem een paar uur later weer terug had gestopt, kwamen ze bijna direct 'vragen' (of duidelijk maken) of ze hem nog 'ns mochten bekijken. Het ijs scheurde verder en verder. Langzaam aan begon ik me op m'n gemak te voelen. Deed toneelstukjes met hun puppies die ik in mijn sjaal deed en ombond als draagzak, om vervolgens een jonge moeder met baby te imiteren door 'mijn baby' te wiegen en klopjes te geven. Ik zing een slaapliedje voor hem en het dorp ligt dubbel. 'Moet je die 'falang' zien, hij doet alsof ons eten een baby is'. Even later probeer ik hen duidelijk te maken dat ik hun hulp nodig heb omdat ik graag een hoed van bananenblad wil voor een andere toerist. Ze is morgen jarig en ik had al kaarsjes gekocht op de markt om haar te verrassen maar kon geen feestmuts vinden. Het duurt even voor ze het begrijpen, maar even later zijn we druk bezig. We rennen de heuvel af omdat ze daar een struik hebben met rode blaadjes om de hoed mee te versieren. Er wordt een stukje bamboe secuur aan stukjes gehakt wat gebruikt word als 'draad' om de blaadjes (die ze in de mooiste figuurtjes hebben 'gehakt') mee vast te maken. Iedereen bemoeit zich ermee. Even later liggen ze weer op de grond van het lachen als ik door middel van een toneelstukje probeer duidelijk te maken dat het geheim moet blijven tot de volgende ochtend.

In de avond verdwijnen ze naar hun 23 hutten. Maar de volgende ochtend staan ze er weer. Elke stap wordt bekeken, elke handeling gevolt. Als we een paar uur later het dorp uitlopen zien we ze weer staan zoals de dag ervoor. In groepjes staan ze te staren. Ik zwaai, maar er wordt niet terug gezwaaid. Ik ga ervan uit dat dit geen onwil is, maar dat ze het gebaar niet begrijpen. Want ik weet zeker dat we een goede indruk hebben achter gelaten. En omdat 27% van ons betaalde geld naar de dorpsbewoners gaat (ook van 2 andere dorpen) wordt hun leven iets makkelijker. Omdat we ons eigen eten bij ons hadden en zelfs al het afval meenemen naar de stad hebben ze verder geen last van ons gehad. Maar als ik denk aan die twee rijen ende camera's, dan krijg ik weer een onbehaaglijk gevoel. Maar de enige reden die ik daarvoor kan bedenken is mijn westerse gedachtegang. Dat je 'primitieve' stammen met rust hoort te laten en 'primitief' moet laten zijn. Ik was en ben het sowieso niet eens met het laatste (waarom moeten primitieve stammen primitief blijven? Omdat wij dat 'leuk' vinden?) en ik denk dat ik het ook niet eens ben met het eerste. Mits je dat op een juiste manier doet. En dat hebben we gedaan. En dat was mooi, bijzonder en zeer zeer indrukwekkend.